BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ MẤT CÂN BẰNG GIỚI TÍNH KHI SINH GẮN VỚI VIỆC THỰC HIỆN BÌNH ĐẲNG GIỚI TẠI VIỆT NAM VỤ BÌNH ĐẲNG GIỚI BỘ LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI

NỘI DUNG TRÌNH BÀY Tổng quan chung 1 Tổng quan chung 2 Chính sách, pháp luật về BĐG để phòng ngừa MCBGTKS 3 Ngành LĐTBXH thực hiện bình đẳng giới để hạn chế mất cân bằng giới tính khi sinh 4 Bài học kinh nghiệm 5 Kiến nghị

TỔNG QUAN CHUNG 1. Thống kê tỷ số giới tính khi sinh của các tỉnh, thành phố trong cả nước năm 2016 Nguồn: Báo cáo của Chính phủ về tình hình thực hiện các mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới năm 2016

2. MCBGTKS THƯỜNG XẢY RA Ở ĐÂU? Trong quá khứ: thường cho rằng chủ yếu ở nông thôn do xuất phát từ nước thuần nông cần có người cày cấy; thờ cúng, chăm sóc bố mẹ Nghiên cứu mới đây: Thường xảy ra ở gia đình khá giả Cao ở nhóm phụ nữ có học vấn ở thành thị

3. NGUYÊN NHÂN SÂU XA PHÁ THAI CON GÁI THÍCH CON TRAI TƯ TƯỞNG NỐI DÕI TÔNG ĐƯỜNG, THỜ CÚNG GIA TIÊN, PHỤNG DƯỠNG CHA MẸ VÀ NHỮNG ĐỊNH KIẾN GIỚI THÍCH CON TRAI PHÁ THAI CON GÁI

4. HỆ LỤY Tệ nạn xã hội (mại dâm, buôn bán người...) Tỷ lệ phá thai cao, ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản của phụ nữ. VN là một trong 5 nước có tỷ lệ nạo phá thai cao nhất thế giới Sức khỏe sinh sản bị ảnh hưởng Cấu trúc gia đình thay đổi Nguy cơ nam giới không lấy được vợ: Dự báo năm 2050, chênh lệch số lượng nam và nữ sẽ từ 2,3 đến 4,3 triệu. Bên cạnh đó, số lượng PNVN lấy chồng nước ngoài có xu hướng gia tăng. Gia tăng tình trạng sống độc thân; Hôn nhân có yếu tố nước ngoài; Gia tăng tình trạng ly hôn; Bất ổn xã hội Tệ nạn xã hội (mại dâm, buôn bán người...)

HỆ LỤY: BIẾN ĐỘNG XÃ HỘI THEO CHIỀU HƯỚNG XẤU

HỆ LỤY: BIẾN ĐỘNG XÃ HỘI THEO CHIỀU HƯỚNG XẤU ĐỐI VỚI PHỤ NỮ Khắc sâu thêm tình trạng bất bình đẳng giới giới. Vị thế của phụ nữ và trẻ em gái vĩnh viễn thấp kém hơn nam giới Ảnh hưởng đến tâm lý: là người không biết đẻ, vô dụng Dễ rơi vào tình trạng bị bạo lực trên cơ sở giới (bạo lực về tinh thần, về thân thể) Ảnh hưởng đến tính mạng ĐỐI VỚI NAM GiỚI Tiếp tục phải khoác lên người trách nhiệm trụ cột gia đình, dòng họ (người duy trì nòi giống, ghánh vác chuyện thờ cúng tổ tiên) Ảnh hưởng đến tâm lý: Bị dè bửu thiếu nam tính Nguy cơ cao trở thành người VPPL: gây bạo lực; ngoại tình... Nếu nghèo khó và không thành đạt sẽ khó lấy vợ

Nguy cơ gia tăng tình trạng mua bán phụ nữ và trẻ em HỆ LỤY: BIẾN ĐỘNG XÃ HỘI THEO CHIỀU HƯỚNG XẤU Nguy cơ gia tăng tình trạng mua bán phụ nữ và trẻ em Hàng năm, có khoảng 200 - 300 vụ buôn bán phụ nữ, trẻ em bị phát hiện.

XÂM HẠI TÌNH DỤC CÓ THỂ GIA TĂNG HỆ LỤY: BIẾN ĐỘNG XÃ HỘI THEO CHIỀU HƯỚNG XẤU XÂM HẠI TÌNH DỤC CÓ THỂ GIA TĂNG Tính trung bình 5 năm gần đây thì mỗi năm có khoảng gần 1.000 trẻ bị xâm hại tình dục. Trong đó, số vụ hiếp dâm trẻ em lên tới 80%. Có khoảng hơn 826.000 kết quả tìm kiếm trên internet với từ khóa “xâm hại tình dục”

Nguy cơ gia tăng bất bình đẳng giới trong tiếp cận việc làm HỆ LỤY: BIẾN ĐỘNG XÃ HỘI THEO CHIỀU HƯỚNG XẤU Nguy cơ gia tăng bất bình đẳng giới trong tiếp cận việc làm Tình trạng thừa lao động nam, làm tăng sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường lao động. Bản thân nam giới cũng khó kiếm VL. Phụ nữ sẽ càng khó tìm việc hơn hiện nay. Trong một số ngành có thể phụ nữ sẽ bị thay thế bởi đàn ông.

Lao động nữ hiện tham gia trong hầu hết các ngành nghề (như bảng dưới), tuy nhiên, có thể trong tương lai gần LĐ nam sẽ lại thay thế các vị trí việc làm của LĐ nữ do MCBGTKS Ngành nghề phụ nữ chiếm tỷ trọng lớn: Dệt-may (>70%), Y tế, giáo dục (>60%), NLN (53%) Lao động khu vực phi chính thức: 62% là nữ 12 12

II. CHÍNH SÁCH, PHÁP LUẬT VỀ BÌNH ĐẲNG GIỚI ĐỂ PHÒNG NGỪA MCBGTKS 1 Luật Trẻ em 2016 Luật Bình đẳng giới 2007 Pháp lệnh Dân số 2003 2 Nghị định 104/2003/NĐ-CP hướng dẫn thực hiện Pháp lệnh dân số Nghị định số 114/2006/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về dân số và trẻ em Nghị định 55/2009/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về bình đẳng giới 3 Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới (2011 – 2020) Văn bản số 3121/BYT-BMTE ngày 21/5/2009 của Bộ Y tế về nghiêm cấm lạm dụng kỹ thuật cao để lựa chọn giới tính khi sinh. Quyết định phê duyệt Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2016 – 2025 (Quyết định số 468/QĐ-TTg ngày 23/3/2016 của Thủ tướng Chính phủ)

LUẬT BÌNH ĐẲNG GiỚI Khái niệm ”Phân biệt đối xử về giới”: Là việc hạn chế, loại trừ, không công nhận hoặc không coi trọng vai trò, vị trí của nam và nữ, gây bất bình đẳng giữa nam và nữ trong các lĩnh vực của đời sống xã hội và gia đình (Khoản 5 – Điều 5 Luật BĐG) Lựa chọn giới tính khi sinh là hành vi phân biệt đối xử về giới

QUY ĐỊNH CẤM VÀ XỬ PHẠT Nghiêm cấm hành vi phân biệt đối xử về giới, bạo lực trên cơ sở giới; nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức ((Điều 10 Luật BĐG; Điều 7 Pháp lệnh Dân số); Quy định các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức hoặc xúi giục, ép buộc người khác phá thai vì giới tính của thai nhi là hành vi vi phạm pháp luật (Khoản 7b, Điều 40 Luật BĐG). Quy định xử phạt hành vi: Xúc phạm danh dự, nhân phẩm đối với người sinh toàn con trai hoặc toàn con gái; Ép buộc sinh con trai, sinh con gái; ép buộc sinh thêm con; hành vi lựa chọn giới tính thai nhi; xúi giục người khác phá thai vì giới tính thai nhi (Khoản 3b, Điều 12 Nghị định 55/2009/NĐ-CP ngày 10/6/2009; Điều 8, 9 Nghị định số 114/2006/NĐ-CP ngày 3/10/2006); Nghiêm cấm lạm dụng kỹ thuật cao để lựa chọn giới tính khi sinh (văn bản số 3121/BYT-BMTE ngày 21/5/2009 của Bộ Y tế).

III. NGÀNH LĐTBXH THỰC HIỆN BÌNH ĐẲNG GIỚI ĐỂ NGĂN NGỪA MẤT CÂN BẰNG GIỚI TÍNH KHI SINH Nhiệm vụ 1. Truyền thông nâng cao nhận thức về giới, bình đẳng giới, bất bình đẳng giới, bạo lực trên cơ sở giới nhằm hạn chế các định kiến giữa nam và nữ Xuất bản tài liệu Lồng ghép nội dung trong các Hội nghị, Hội thảo, nói chuyện chuyên đề... Truyền thông về bình đẳng giới trên các phương tiện thông tin đại chúng

Nhiệm vụ 1. Truyền thông nâng cao nhận thức Chủ đề: Chung tay xóa bỏ bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái Phạm vi: Trên cả nước (55 tỉnh, thành phố; 7 Bộ, ngành, 18 tổ chức Liên hợp quốc, phi chính phủ, đối tác phát triển...) 790 hoạt động được triển khai: 205.000 người trực tiếp tham gia; 70.000 ấn phẩm truyền thông được xuất bản Trên 50 báo điện tử ở Trung ương và website của địa phương, 50 lượt báo in, 40 lượt phát sóng truyền hình ở Trung ương và địa phương... Tổ chức Tháng hành động vì bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới

III. NGÀNH LĐTBXH THỰC HIỆN BÌNH ĐẲNG GIỚI ĐỂ NGĂN NGỪA MẤT CÂN BẰNG GIỚI TÍNH KHI SINH Nhiệm vụ 2. Các chính sách khuyến khích, hỗ trợ 2.1. Giảm khoảng cách giới, rút ngắn chênh lệch giữa nam và nữ, nâng cao vị thế của phụ nữ thông qua hoạt động tăng cường năng lực để xóa định kiến giới. Thực hiện các hoạt động nhằm tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý, lãnh đạo; Quốc hội, HĐND Đào tạo, tập huấn cho cả nam và nữ về bình đẳng giới và VSTBPN Các hoạt động giao lưu, học hỏi kinh nghiệm...

III. NGÀNH LĐTBXH THỰC HIỆN BÌNH ĐẲNG GIỚI ĐỂ NGĂN NGỪA MẤT CÂN BẰNG GIỚI TÍNH KHI SINH 2.2. Chuẩn bị và triển khai các giải pháp xóa bỏ bất bình đẳng giới, hỗ trợ đối tượng cần trợ giúp nhằm giải quyết các nguyên nhân sâu xa của MCBGTKS Mô hình ngăn ngừa và giảm thiểu tác hại của bạo lực trên cơ sở giới Mô hình cung cấp dịch vụ hỗ trợ về bình đẳng giới Mô hình phụ nữ khởi sự doanh nghiệp Dịch vụ đường dây nóng về phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới Mô hình thành phố an toàn và thân thiện với phụ nữ và trẻ em gái

Kiểm tra việc thực hiện trách nhiệm quản lý nhà nước về bình đẳng giới III. NGÀNH LĐTBXH THỰC HIỆN BÌNH ĐẲNG GIỚI ĐỂ NGĂN NGỪA MẤT CÂN BẰNG GIỚI TÍNH KHI SINH Nhiệm vụ 3. Nâng cao hiệu lực thực thi những quy định của pháp luật về kiểm soát MCBGTKS 3.1.Tăng cường các hoạt động Kiểm tra, giám sát Thanh tra 121 doanh nghiệp của 16 tỉnh, thành phố về chấp hành quy định về lao động, bảo hiểm xã hội, bình đẳng giới Xử phạt 1 công ty phát hành tài liệu “Giới thiệu phương pháp lựa chọn giới tính khi sinh” Kiểm tra việc thực hiện trách nhiệm quản lý nhà nước về bình đẳng giới Kiểm tra hoạt động vì sự tiến bộ của phụ nữ

III. NGÀNH LĐTBXH THỰC HIỆN BÌNH ĐẲNG GIỚI ĐỂ NGĂN NGỪA MẤT CÂN BẰNG GIỚI TÍNH KHI SINH Nhiệm vụ 3. Nâng cao hiệu lực thực thi những quy định của pháp luật về kiểm soát MCBGTKS 3.2. Triển khai Đề án phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới giai đoạn 2016 – 2020, tầm nhìn đến năm 2030

III. NGÀNH LĐTBXH THỰC HIỆN BÌNH ĐẲNG GIỚI ĐỂ NGĂN NGỪA MẤT CÂN BẰNG GIỚI TÍNH KHI SINH 4. Triển khai Chương trình phối hợp thúc đẩy thực hiện bình đẳng giới nhằm kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giữa Bộ LĐTBXH và Bộ Y tế giai đoạn 2014 - 2020 Bộ LĐTBXH và Bộ Y tế đã ký kết Chương trình phối hợp để thực hiện bình đẳng giới nhằm kiểm soát MCBGTKS (số 3757/CTPH-BLĐTBXH-BYT ngày 09/10/2014). Bộ LĐTBXH đã hỗ trợ Bộ Y tế (Tổng cục Dân số) thực hiện hoạt động truyền thông nhằm giảm thiểu MCBGTKS Mới có 9/63 tỉnh ký kết Chương trình phối hợp Công tác sơ kết việc thực hiện Chương trình chưa được thực hiện

III. MỘT SỐ KHÓ KHĂN TRONG VIỆC THỰC HIỆN BÌNH ĐẲNG GIỚI ĐỂ GIẢM MCBGTKS Định kiến giới còn nặng nề Sự phối hợp liên ngành và lồng ghép giới chưa được quan tâm đầy đủ Chính sách ưu tiên đối với nữ giới chưa được thực hiện đầy đủ -> phụ nữ vẫn bị đối xử thiên lệch Kinh phí

IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM Đẩy mạnh truyền thông, tác động đến nhận thức của người dân để xóa định kiến giới là biện pháp quan trọng hàng đầu

1. Đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền giáo dục nhằm xóa bỏ hành vi phân biệt đối xử với phụ nữ và trẻ em gái Sửa đổi khuôn mẫu văn hoá, tập quán, hành vi của nam giới và nữ giới nhằm loại trừ các thành kiến và những phong tục tập quán dựa trên tư tưởng giới này hơn, giới kia là kém hoặc dựa trên những kiểu mẫu rập khuôn về vai trò của nam giới và phụ nữ (Điều 5 CEDAW).

1. Đẩy mạnh hoạt động truyền thông … Tuyên truyền cho ai? Lãnh đạo các cấp Những người làm chính sách Cán bộ ngành LĐTBXH, Ban VSTBPN các cấp, cộng tác viên về BĐG; Cán bộ ngành y tế: cán bộ ngành dân số, đội ngũ y, bác sĩ, người có phòng khám riêng... Đội ngũ phóng viên, biên tập viên; Cơ quan, tổ chức Những cặp vợ chồng trẻ, vợ chồng đã có 2 con một bề là con gái, lưu ý những gia đình khá giả có con gái 1 bề; Người cao tuổi, các bậc cha mẹ (người tạo sức ép); Những người có uy tín trong cộng đồng; chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức nhằm thúc đẩy thay đổi hành vi

1. Đẩy mạnh hoạt động truyền thông… Tuyên truyền về nội dung gì? Bình đẳng giữa nam và nữ giúp giải quyết MCBGTKS Chính sách, pháp luật về BĐG và Dân số; Mất cân bằng giới tính khi sinh: Thực trạng, nguyên nhân và những hệ lụy; Trách nhiệm của cá nhân, gia đình, cơ quan, tổ chức trong thực hiện bình đẳng giới; Các vụ việc vi phạm và bị xử lý Người phụ nữ thành đạt làm chủ cuộc sống; trẻ em gái học giỏi và biết giúp đỡ gia đình; …

1. Đẩy mạnh hoạt động truyền thông… Các hoạt động truyền thông với tiêu chí gắn truyền thông về BĐG với giải quyết vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh: Xây dựng tài liệu tham khảo chuyên sâu về Giới và MCBGTKS; Rà soát các hình ảnh, tài liệu mang định kiến giới Đưa nội dung liên quan tới MCBGTKS vào hoạt động của các mô hình sẵn có; Tọa đàm với báo chí và các nhà hoạch định chính sách (có thể là lãnh đạo cấp cao); Tổ chức các cuộc thi (ảnh, vẽ,…) và triển lãm về hình ảnh Phụ nữ và trẻ em gái thời đại mới; Phim tài liệu, tranh cổ động, áp phích dưới góc độ giới.

1. Đẩy mạnh hoạt động truyền thông… Tăng cường sự cam kết của các cơ sở y tế trong việc không cung cấp thông tin giới tính của thai nhi.

2. Tăng quyền năng cho phụ nữ, rút ngắn khoảng cách chênh lệch giữa nam và nữ 1 Tăng tỷ lệ nữ trong các lĩnh vực 2 Các chính sách hỗ trợ, ưu tiên cho phụ nữ 3 Tăng tính tự chủ cho phụ nữ

3. Đào tạo, tập huấn về nhạy cảm giới Cán bộ của ngành y tế: cán bộ ngành dân số, đội ngũ y bác sĩ... Cán bộ của ngành Lao động – thương binh và xã hội. Đặc biệt là những cán bộ làm về công tác bình đẳng giới và vì sự tiến bộ của phụ nữ Những nhà hoạch định chính sách Những người làm truyền thông Đào tạo, tập huấn cho ai?

4. Tăng cường hoạt động hợp tác liên ngành và thúc đẩy sự tham gia của các tổ chức xã hội Tăng cường hợp tác giữa ngành LĐTBXH và Y tế trong các hoạt động, đặc biệt là triển khai Chương trình phối hợp nhằm giảm MCBGTKS Thực hiện/lồng ghép việc thực hiện Chiến lược DS-SKSS, Đề án can thiệp giảm thiểu mất cân bằng GTKS với việc triển khai CLQG BĐG (2011 – 2020) và Chương trình hành động quốc gia về BĐG (2016 – 2020). Sơ kết tình hình thực hiện Chương trình phối hợp giữa Bộ LĐTBXH và Bộ Y tế Gắn truyền thông về dân số KHHGĐ với truyền thông về bình đẳng giới: Hỗ trợ tập huấn nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, cộng tác viên về công tác bình đẳng giới ở cơ sở. Chỉ đạo truyền thông qua hệ thống Ban VSTBPN các cấp. Thúc đẩy sự tham gia của các tổ chức xã hội thông qua hoạt động phối hợp, mạng lưới…

Tăng cường kiểm tra giám sát liên ngành Xử phạt nghiêm khắc Cơ chế biểu dương, khen thưởng

V. KIẾN NGHỊ TIẾP TỤC TRUYỀN THÔNG TĂNG CƯỜNG KIỂM TRA, GIÁM SÁT HỢP TÁC LIÊN NGÀNH THỰC HIỆN BÌNH ĐẲNG GIỚI ĐỂ GIẢM MCBGTKS TĂNG CƯỜNG KIỂM TRA, GIÁM SÁT ĐÀO TẠO, TẬP HUẤN CÓ NHẠY CẢM GIỚI

XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN SỰ CHÚ Ý LẮNG NGHE CỦA QUÝ VỊ ĐẠI BIỂU!