Giảng viên: Trần Ngọc Dụng NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU VIETNAMESE-ENGLISH COMPARATIVE PHONOLOGY College of Secondary Education Bilingual Authorization Program EDSC541V – Summer Class-2019 Giảng viên: Trần Ngọc Dụng

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Giới thiệu sơ lược về ngữ ÂM Việt An introduction to Vietnamese Phonology

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Giới thiệu sơ lược về ngữ ÂM Anh (Mỹ) An introduction to American English Phonology Âm vị ÂM tổng quát An introduction to phonemics Âm vị ÂM tiếng Việt An introduction to Vietnamese phonemes

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Âm vị ÂM tiếng Anh An introduction to English phonemes So sánh một số khác biệt về âm Việt và âm Anh cần giúp ÂM sinh phân biệt và thực tập Comparing a number of Vietnamese sounds and English sounds commonly found in classes and practices.

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Giới thiệu sơ lược về ngữ ÂM Việt An introduction to general Phonology Phonology is the science of language, including phonetics, phonology, morphology, syntax, semantics, pragmatics, and historical Phonology Brief on Vietnamese phonology: Sound system: - vowel sounds and - consonant sounds

Places of articulation NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Places of articulation cúa cứng cúa mềm cúa cứng cúa mềm hốc mũi nướu họng

- Vietnamese vowel sounds NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology - Vietnamese vowel sounds   Front Central Back Centering iê [ie] ưa/ươ [ɯa/ə] Ua/uô [ua/o] Close i [i] y [ij] ư [ɯ] u [u] Mid ê [e] ơ [əː] â [ʌ] ô [o] Open e [ɛ] a [aː] ă [ɐ] o [ɔ]

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Vietnamese vowel letters and sounds Letters: a ă â e ê i e ê o ô ơ u ư y Sounds: [a ɐ ɤ ɛ e i ɛ e ɔ o ə u ɯ i:j] Remember the ă and â are bound vowels, which mean: They can’t stand alone but must be bound in a word, and They can’t occur at the end of any words in Vietnamese.

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Vietnamese vowel letters and sounds Letters: a ă â e ê i e ê o ô ơ ư y Sounds: [a ɐ ɤ ɛ e i ɛ e ɔ o ə ɯ i:j] - Many people think i [i] and y [i:j] are exactly the same, they are arguing that all y’s should be replaced by i’s for convenience. This is linguistically erroneous and should be avoided.

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Vietnamese vowel sounds and diacritical marks: The alphabetical marks are: sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng: ‘high rising, low falling, low rising, high broken, and low broken.’ (There might be some other names for these marks as well.)

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology - Vietnamese vowel sounds and diacritical marks: The alphabetical marks are: sắc huyền hỏi ngã nặng (‘high rising, low falling, low rising, high broken, and low broken respectively. (There might be some other names for these marks as well.) Sắc ‘high rising’ á ắ ấ é ế í ó ố ớ ú ứ ý Huyền ‘low falling à ằ ầ è ề ì ò ồ ớ ú ứ ỳ Hỏi ‘low rising’ ả ẳ ẩ ẻ ể ỉ ỏ ổ ở ủ ử ỷ

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Vietnamese vowel sounds and diacritical marks: The alphabetical marks are: sắc huyền hỏi ngã nặng (‘high rising, low falling, low rising, high broken, and low broken respectively. (There might be some other names for these marks as well.) Ngã ‘high broken’ ã ẵ ẫ ẽ ễ ĩ õ ỗ ỡ ũ ữ ỹ Nặng ‘low broken’ ạ ặ ậ ẹ ệ ị ọ ộ ợ ụ ự ỵ

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Compound vowel letters (dyads) and sounds (diphthongs). There are 29 dyads comprising 29 diphthongs, which based on pronunciation are divided into three groups. Group 1 comprises of 18 dyads that need NO finals: ai ao au ay âu ây eo êu ia iu oi ôi ơi ua ui ưa ưi ưu When a tonal mark is needed, it is placed over the FIRST vowel: bài, báo, báu, bảy, bầu, bẫy, bèo, bệu, bìa, v.v..

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Compound vowel letters (dyads) and sounds (diphthongs). There are 29 dyads comprising 29 diphthongs, which based on pronunciation are divided into three groups. Group 2 comprises of 6 dyads that ALWAYS need finals: _iê_ oă_ _oo*_ uâ_ uô_ ươ_ * When a tonal mark is needed, it is placed over the SECOND vowel: viết, xoắn, soọt (shorts), luật, muốn, thưởng

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Compound vowel letters (dyads) and sounds (diphthongs). There are 29 dyads comprising 29 diphthongs, which based on pronunciation are divided into three groups. Group 3 comprises of 5 dyads that OPTIONALLY need finals: oa... oe... uê... __uơ... uy... * When a tonal mark is needed, it is placed over the SECOND vowel: hoả, khoẻ, thuế, thuở, thuỷ

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Compound vowel letters (triads) and sounds (triphthongs). There are 12 triads comprising 12 triphthongs; iêu oai oao oay oeo uây uôi uya uyê uyu ươi ươu Except for UYA in the sole word: KHUYA, which needs no mark, and the UYÊ _, which always needs either a “t” or an “n” and marks on the Ê, the middle vowel is primary.

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Remember: the middle vowels in the remaining triphthongs are primary For example: chiều xoài ngoáo xoáy khoèo khuấy muỗi khuya tuyết tuyển khuỷu cười mưỡu

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Compound vowel letters (triads) and sounds (triphthongs). There are 12 triads comprising 12 triphthongs;

- Vietnamese consonant sounds NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology - Vietnamese consonant sounds Labial Alveolar Retroflex Palatal Velar Glotal Nasal m [m] n [n] nh [ɲ] ng/ngh [ŋ] Stop unaspirated p [p] t [t] tr [ʈʂ/ʈ] ch [c/ʈʂ] c/k/q [k~q] glotalization b [ɓ] đ [d] aspirated th [ƭ (tʰ)] kh [x (kʰ)] Fricative voiceless ph [f, ɸ] x [s] s [ʂ] h [h] voiced v [v] d [z/j] r [z r ʒ ɣ] gi [z/j] g/gh [ɣ] Approximant u/o [w] l [l] y/[i, i:j]

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Vietnamese consonant letters and sounds: Letters: b c d đ g h k l m n p q r s t v x Sounds: [ b k z/j d ɣ h k l m n p kw z/ʒ/r/ɣ š t v s] Digraphs: ch gh gi kh ng/ngh nh ph th tr Sounds: [c ɣ z/j kh ŋ ɲ f,ɸ th tʂ/ʈ] Dyad: qu [kw]

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Vietnamese consonant letters and sounds (a summary): b [b] c/k [k] d/gi [z/j] đ [d] g/gh [ɣ] h[h] l [l] m [m] n [n] p [p] r [z/ʒ/r/ɣ] s [š] t [t] v [v] x [s] ch kh ng/ngh nh ph qu th tr [c kh ŋ ɲ f,ɸ kw th tʂ/ʈ] Unlike English, Vietnamese is highly phonemic, which means a letter retains the sound it represents wherever it occurs.

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Giới thiệu sơ lược về ngữ ÂM Anh Mỹ An introduction to American English Phonology Brief on English phonology: Sound system: - vowel sounds and - consonant sounds

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Phonology is the science of language, including phonetics, phonology, morphology, syntax, semantics, pragmatics, and historical Phonology

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology English vowels and sounds: Basically, English has five (5) vowel letters comprising 11 monophthong and 3 diphthongs: Front Central Back lax tense Close I i i ɯ ʊ u u Mid eɪ ɛ ə ơ ʌ oʊ ɔ Open æ ɑ Diphthongs aɪ   ɔɪ   aʊ ê e ô o schwa ai oi ao

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology English vowels and sounds: Basically, English has five (5) vowel letters comprising as simple as 11 singles and 3 compounds: Letters: a e i o u Unlike Vietnamese, English in general are non-phonemic, which means a letter can represent many sounds. For instance: Letter “a” may represent six (6) sounds: car [ka:r] can [kӕ:n] cake [keɪk] call [kɔ:l] ago [əgo] image [imɪ:ǰ]

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology English consonants and sounds: Letters: b c d f g h j k l m n p q r s t v w x y and numerous dyads, triads, digraphs, trigraphs, etc. comprising 27 sounds: Sounds: [p b t d k g ʔ f v θ ð s z š ž č ǰ m n ŋ l r ɾ w j ẉ] Unlike Vietnamese, English in general are non-phonemic, which means a letter can represent many sounds. For instance: A sound can be represented by several letters, and a word may be pronounced differently: [f] father, photo, enough minute [mɪ:nɪt] minute [maɪ:nut]

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Âm vị ÂM tổng quát An introduction to phonemics Âm vị là đơn vị căn bản của cấu trúc âm của một ngôn ngữ. The phoneme is the basic unit of organization of sounds in a language. Âm vị, đơn vị nhỏ nhất, trừu tượng, theo kết cấu và được tiếp nhận theo từng đơn vị. The phoneme is an abstract, structural and perceptual unit of speech.

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Âm vị ÂM tiếng Việt An introduction to Vietnamese phonemes ÂM sinh “nghe” sự khác nhau và sử dụng được những âm trong các cặp tối giản này không? Do students “hear” a difference and use these pairs contrastively? (Different phonemes – these sounds belong to different phonemes) ác ách an anh ưi ưu ưu ươ ăn anh ai ay âu ây eo êu oa ua ua ưa

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Âm vị ÂM tiếng Anh ‘An introduction to English phonemes’ Phonemes [t] Allophones [t] [th] [ʔ] [n] [ɾ] Biến thái âm vị stop top little kitten hunter

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Âm vị ÂM tiếng Anh ‘An introduction to English phonemes’ English phonemes [t] Viet phoneme [t] Allophones [t] [th] [ʔ] [n] [ɾ] [t, t˺] ta tôi tốt chút

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology So sánh một số khác biệt về âm Việt và âm Anh cần giúp ÂM sinh phân biệt và thực tập Comparing a number of Vietnamese sounds and English sounds commonly found in classes and practices.

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Thí dụ về âm vị tiếng Việt so với âm vị tiếng Anh Examples of phoneme in constrast with Vietnamese: Âm Vietnamese: English [m] ma, mi, mê maa, me, may [ɲ ] nha, nhơn, Kenya, canyon, [c ] Vietnamese chi, chu, chiên (soft blade ‘ch’ ) [tʃ ] English cheese, chew, chin (hard apex ‘ch’) [ẉ] quê, hoa, tuýt quay, hwah, tweet

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Thí dụ về âm vị tiếng Việt so với âm vị tiếng Anh Examples of phoneme in constrast with Vietnamese: Âm Vietnamese: English [th ] thi, thy tea, tee, T [t ̚] ti, ty, ta, tê steen, sty, stay, stove [ʃ ] si, sam, su she, sham, shoe [b] ba, bi, bao bah, bee, bow [h] hay, hao, hu hi, how, who

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Thí dụ về âm vị tiếng Việt so với âm vị tiếng Anh Examples of phoneme in constrast with Vietnamese: Âm Vietnamese: English [s ] xi, xô see, sow, so [k ̚] ki, ken, côn ski, scan, scold [k ] khi, kham, khiên key, calm, kin [f ] pha, phi, phiên fa, fee, fin [l ] la, lo, lên la, law, lane

Mô thức thông dụng – Cặp tối giản Common pattern – Minimal pairs NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Mô thức thông dụng – Cặp tối giản Common pattern – Minimal pairs Ap dụng mô thức này để dạy các mẫu tự ghép nhưng chỉ là đơn âm Appying this pattern to teach digraphs which will turn out to be ‘monophthongs’. Tiếng Việt có 10 mẫu tự phụ ghép và một nhị hợp tự phụ. Vietnamese has 11 compound consonants and one consonantal dyad and one trigraph. ch [c] gh [ɣ] gi [j] kh [kh] ng [ŋ] ngh [ŋ] (trigraph) nh [ñ] ph [f, ph] qu [kw] (dyad) th [th] tr [ʈ] Thí dụ - Example: che ghe gia kha khi nghi nghi nhi phe que …

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology Thắc mắc? Q&A Phụ Trách: Trần Ngọc Dụng

NGỮ ÂM VIỆT-ANH ĐỐI CHIẾU Vietnamese-English Comparative Phonology CẢM ƠN QUÝ VỊ ĐÃ DÀNH THỜI GIỜ THAM DỰ BUỔI TRÌNH BÀY Thanks for your time participating in the presentation Phụ Trách: Trần Ngọc Dụng