Kỹ Thuật Tiêm Thuốc

1. §Þnh NghÜa Tiªm thuèc lµ dïng b¬m kim tiªm b¬m thuèc d­íi d¹ng dung dÞch hoµ tan trong n­íc, trong dÇu hoÆc d­íi d¹ng hçn dÞch vµo c¬ thÓ qua c¸c con ®­êng tiªm: trong da. d­íi da, b¾p thÞt, tÜnh m¹ch, thËm chÝ vµo c¸c khoang thanh m¹c, èng sèng ....

1. §Þnh NghÜa Tiªm thuèc lµ ®Ó ®­a thuèc ngÊm vµo c¬ thÓ NB víi mục ®Ých ®Ó thuèc t¸c dông nhanh h¬n khi uèng.

2. ChØ ®Þnh cña tiªm thuèc Trong tr­êng hîp cÊp cøu: Thuèc cã t¸c dông nhanh h¬n, ®Æc hiÖu h¬n c¸c ®­êng dïng kh¸c, ®Æc biÖt lµ tiªm tÜnh m¹ch

2. ChØ ®Þnh cña tiªm thuèc Trong tr­êng hîp bệnh nặng, cần t¸c dông cÊp thêi

2. ChØ ®Þnh cña tiªm thuèc Thuèc kh«ng ®­îc uèng hoÆc kh«ng nªn uèng: Thuèc cã ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn ®­êng tiªu ho¸. (KS: lo¹n khuÈn) HÊp thu kÐm do ®­êng tiªu ho¸ bÞ tæn th­¬ng. Thuèc bÞ ph¸ huû bëi dÞch DD

2. ChØ ®Þnh cña tiªm thuèc NB kh«ng uèng ®­îc hoÆc kh«ng nuèt ®­îc: H«n mª, n«n liªn tôc, bÞ c¸c bÖnh thùc qu¶n. Rèi lo¹n nuèt Tæn th­¬ng miÖng NB t©m thÇn kh«ng chÞu uèng

3. B¬m kim tiªm BƠM KIM TIÊM B¬m kim tiªm = B¬m tiªm + kim tiªm CÊu t¹o: Vá b¬m tiªm (xy lanh) cã ®Çu nhùa nèi víi kim gäi lµ ambu, ruét b¬m tiªm (pÝt t«ng) ChÊt liÖu: kim lo¹i, thuû tinh, nhùa (hiÖn nay sö dông nhiÒu v× dïng 1 lÇn → tiªu huû).

3. B¬m kim tiªm Cì: 1ml, 2ml, 3 ml, 5ml, 10ml, 20ml, 50ml B¬m tiªm: Cì: 1ml, 2ml, 3 ml, 5ml, 10ml, 20ml, 50ml Tuú theo sè l­îng thuèc vµ môc ®Ých sö dông cã thÓ dïng c¸c lo¹i kh¸c nhau

3. B¬m kim tiªm

3. B¬m kim tiªm BƠM KIM TIÊM Mòi kim, th©n kim, ®èc kim Th©n kim lµm b»ng thÐp kh«ng rØ. Lßng rçng, ®Çu nhän, v¸t vµ s¾c Tr¸ng 1 líp parafin bªn ngoµi

3. B¬m kim tiªm NhiÒu cì: 14, 16, 18, 20 22, 24 (cì cµng to kim cµng nhá)

3. B¬m kim tiªm Kim tiªm: Ngoµi ra cßn cã 1 sè kim chuyªn dông: kim catherte ( kim luån), kim chäc dÞch n·o tuû, chäc mµng phæi, mµng tim, mµng bông ...

KIM TIÊM 3. B¬m kim tiªm

4. Thuèc tiªm vµ c¸ch kiÓm tra Hoµn toµn v« khuÈn, chai ®­îc ®ãng kÝn. Tªn thuèc ®­îc ghi râ rµng, liÒu dïng, ®­êng dïng (IV/IM) h¹n sö dông, n­íc s¶n xuÊt. Injection Vein/ Injection Muscle

4. Thuèc tiªm vµ c¸ch kiÓm tra D¹ng tr×nh bµy: d¹ng bét (ph¶i pha vµo dung m«i míi tiªm cho NB: kh¸ng sinh); d¹ng dung dÞch (Vitamin B1, Adrenalin ...), lä thuèc dung tÝch lín khi tiªm míi rót ra ®ñ theo y lÖnh.

4. Thuèc tiªm vµ c¸ch kiÓm tra

4. Thuèc tiªm vµ c¸ch kiÓm tra KiÓm tra thuèc: èng thuèc cßn nguyªn vÑn Tªn thuèc ®­îc ghi râ rµng, liÒu dïng, ®­êng dïng (IV/IM), h¹n sö dông cßn, n­íc s¶n xuÊt râ rµng. Kh«ng cã vÈn ®ôc, trõ 1 sè thuèc: bismuth, procain. Kh«ng ®æi mµu, kh«ng vãn côc ( víi thuèc bét)

5.Quy t¾c chung khi tiªm thuèc Thùc hiÖn tèt kiÓm tra 5 ®óng 5 ®óng: - §óng ng­êi bÖnh - §óng thuèc - §óng liÒu - §óng ®­êng dïng thuèc - §óng thêi gian dïng thuèc

5.Quy t¾c chung khi tiªm thuèc 5.2. Thực hiện y lệnh chính xác : - Sao chép y lệnh chính xác - Không tự ý thay đổi hoặc sửa chữa y lệnh - Nếu có nghi ngờ hoặc chưa rõ phải hỏi lại chính xác - Báo Bác sĩ ngay nếu có xẩy ra nhầm lẫn hoặc tai biến

5.Quy t¾c chung khi tiªm thuèc 5.3.Tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c v« khuÈn: B¬m kim tiªm nªn sö dông 1 lÇn, nÕu dïng l¹i ph¶i luéc b»ng n­íc s«i tõ 15 – 20 phót (Ýt ¸p dông) Phßng tiªm ph¶i s¹ch sÏ, tho¸ng m¸t. Ng­êi tiªm ph¶i röa tay, s¸t khuÈn, ®i g¨ng (tuú tõng ph­¬ng ph¸p tiªm) tr­íc vµ trong khi tiªm. Kü thuËt ph¶i thµnh th¹o ®óng quy tr×nh.

5.Quy t¾c chung khi tiªm thuèc 5.4. Mét sè l­u ý khi tiªm: Kh«ng ®­îc ®©m hÕt th©n kim, ph¶i chõa l¹i kho¶ng 0,5 cm. Thay ®æi vïng tiªm, kh«ng tiªm nhiÒu lÇn ë 1 vïng. Thuèc lÊy ra mµ ch­a tiªm, qu¸ 15 phót ph¶i mang ®i b¶o qu¶n (tñ l¹nh) hoÆc bá ®i.

5.Quy t¾c chung khi tiªm thuèc 5.4. Mét sè l­u ý khi tiªm: Mét sè lo¹i thuèc ph¶i thö ph¶n øng tr­íc khi tiªm (kh¸ng sinh, thuèc tª …) ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh. Gi¶i thÝch râ rµng cho NB. Tiªm b¾p tïy lo¹i thuèc vµ dung l­îng mµ lùa chän vÞ trÝ tiªm

5.Quy t¾c chung khi tiªm thuèc 5.4. Mét sè l­u ý khi tiªm: Khi tiªm ph¶i b¬m thuèc thËt chËm, ®Æc biÖt lµ tiªm tÜnh m¹ch Theo dâi s¸t NB trong vµ sau khi tiªm Sau khi tiªm xong ph¶i cè ®Þnh kim ®óng c¸ch, kh«ng dïng tay ®Ëy n¾p kim tiªm

5.Quy t¾c chung khi tiªm thuèc 5.4. Mét sè l­u ý khi tiªm: Khi rót kim nªn rót theo chiÒu kim ®©m vµo ®Ó h¹n chÕ tæn th­¬ng m« c¬. Sau khi tiªm xong kh«ng nªn massage vïng tiªm, ®Æc biÖt lµ tiªm heparin hoÆc insulin v× g©y tæn th­¬ng m«. Ph¶i kiÓm tra l¹i lä thuèc tr­íc khi bá.

6. ChuÈn bÞ ng­êi bÖnh §èi chiÕu ®óng ng­êi bÖnh Th«ng b¸o vµ gi¶i thÝch cho NB ®Ó NB hiÓu, hîp t¸c NhËn ®Þnh NB: Tuæi, líp mì d­íi da dµy hay máng, sù vËn ®éng ®i l¹i cña NB, c¸c thuèc ®ang dïng, c¬ ®Þa dÞ øng.

6. ChuÈn bÞ ng­êi bÖnh §Æt hoÆc gióp NB t­ thÕ thÝch hîp: - Ngåi cã tùa l­ng. - N»m trªn gi­êng. + N»m ngöa : tiªm TM, TruyÒn… + N»m sÊp, nghiªng: Tiªm m«ng… - NÕu NB nÆng, trÎ em cÇn ng­êi phô gióp

7. ChuÈn bÞ Dông cô Dông cô v« khuÈn: kh¨n tr¶i khay, b¬m, kim tiªm, b«ng cån SK, kÑp Kocher … Dông cô s¹ch: khay c¸c lo¹i, sæ thuèc,èng c¾m k×m, hép ®ùng b«ng… Dông cô kh¸c: thuèc c¸c lo¹i (theo y lÖnh), thuèc cÊp cøu…

7. ChuÈn bÞ Dông cô

8. ChuÈn bÞ thuèc KiÓm tra y lÖnh vµ phiÕu thuèc Chän b¬m kim tiªm thÝch hîp LÊy c¸c lo¹i thuèc theo y lÖnh: Thuèc èng (n­íc): + S¸t khuÈn ®Çu èng thuèc – bÎ thuèc + CÇm b¬m tiªm, cho kim vµo ®óng gi÷a lßng èng thuèc, rót ®ñ sè l­îng thuèc cÇn dïng + Xem l¹i nh·n thuèc – bá vá thuèc vµo tói ®ùng vËt s¾c nhän.

8. ChuÈn bÞ thuèc Thuèc Bét + CËy n¾p, s¸t khuÈn nót lä thuèc vµ lä n­íc cÊt ®Ó pha thuèc + Rót n­íc cÊt trong èng ®Ó pha (nh­ lÊy thuèc èng) + B¬m n­íc vµo lä thuèc bét – Rót kim ra + L¾c ®Òu lä thuèc ®Ó thuèc tan ra. + B¬m 1 l­îng khÝ vµo lä thuèc (nÕu cÇn) – Rót thuèc vµo b¬m tiªm. + KiÓm tra l¹i nh·n thuèc – bá vá thuèc vµo tói ®ùng ®å s¾c nhän

9. Ghi hå s¬ Ngµy, giê tiªm thuèc T×nh tr¹ng bÖnh nh©n Tªn thuèc, liÒu l­îng, ®­êng tiªm. Tai biÕn cña NB (nÕu cã) Hä, tªn ng­êi thùc hiÖn

10. Thu dän dông cô

11. C¸c tai biÕn khi tiªm V« khuÈn kh«ng tèt: ¸p xe t¹i chç (¸p xe nhiÔm khuÈn): chç tiªm tÊy ®á, s­ng nãng, ®au, toµn th©n cã thÓ bÞ sèt; xö trÝ: ch­êm Êm Viªm tÜnh m¹ch M¾c c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm: viªm gan, HIV ... NhiÔm khuÈn huyÕt

11. C¸c tai biÕn khi tiªm Tai biÕn trong qu¸ tr×nh tiªm G·y kim NhÇm lÉn thuèc do kh«ng lµm tèt 5 ®óng Cho¸ng: do ®au, sî h·i. §Ò phßng: gi¶i thÝch cho NB tr­íc tiªm; thùc hiÖn tiªm 2 nhanh 1 chËm ¸p xe do tiªm nhiÒu lÇn cïng 1 vÞ trÝ nh÷ng thuèc chËm tan

11. C¸c tai biÕn khi tiªm Tai biÕn trong qu¸ tr×nh tiªm Shock do b¬m thuèc qu¸ nhanh Ch¹m d©y tk ngåi, tk c¸nh tay khi x¸c ®Þnh sai vÞ trÝ tiªm Tiªm nhÇm ®éng m¹ch G©y t¾c m¹ch do khÝ, thuèc, vËt l¹

11. C¸c tai biÕn khi tiªm Tai biÕn do thuèc: ¸p xe v« khuÈn: thuèc chËm tan, kh«ng tan G©y m¶ng môc, ho¹i tö da vµ c¬: tiªm sai ®­êng, tiªm kh«ng chuÈn ®­êng tiªm: KCL, CaCL, dung dÞch ­u tr­¬ng, muèi quinin …. Viªm tÜnh m¹ch

11. C¸c tai biÕn khi tiªm Tai biÕn do thuèc: phản vệ 1. Phản vệ là một phản ứng dị ứng, có thể xuất hiện ngay lập tức từ vài giây, vài phút đến vài giờ sau khi cơ thể tiếp xúc với dị nguyên gây ra các bệnh cảnh lâm sàng khác nhau, có thể nghiêm trọng dẫn đến tử vong nhanh chóng. 2. Dị nguyên là yếu tố lạ khi tiếp xúc có khả năng gây phản ứng dị ứng cho cơ thể, bao gồm thức ăn, thuốc và các yếu tố khác. 3. Sốc phản vệ là mức độ nặng nhất của phản vệ do đột ngột giãn toàn bộ hệ thống mạch và co thắt phế quản có thể gây tử vong trong vòng một vài phút.

11. C¸c tai biÕn khi tiªm Triệu chứng gợi ý Nghĩ đến phản vệ khi xuất hiện ít nhất một trong các triệu chứng sau: a) Mày đay, phù mạch nhanh. b) Khó thở, tức ngực, thở rít. c) Đau bụng hoặc nôn. d) Tụt huyết áp hoặc ngất. e) Rối loạn ý thức.

11. C¸c tai biÕn khi tiªm Chẩn đoán mức độ phản vệ (Lưu ý mức độ phản vệ có thể nặng lên rất nhanh và không theo tuần tự) Nhẹ (độ I): Chỉ có các triệu chứng da, tổ chức dưới da và niêm mạc như mày đay, ngứa, phù mạch. Nặng (độ II): có từ 2 biểu hiện ở nhiều cơ quan: a) Mày đay, phù mạch xuất hiện nhanh. b) Khó thở nhanh nông, tức ngực, khàn tiếng, chảy nước mũi. c) Đau bụng, nôn, ỉa chảy. d) Huyết áp chưa tụt hoặc tăng, nhịp tim nhanh hoặc loạn nhịp. Nguy kịch (độ III): biểu hiện ở nhiều cơ quan với mức độ nặng hơn như sau: a) Đường thở: tiếng rít thanh quản, phù thanh quản. b) Thở: thở nhanh, khò khè, tím tái, rối loạn nhịp thở. c) Rối loạn ý thức: vật vã, hôn mê, co giật, rối loạn cơ tròn. d) Tuần hoàn: sốc, mạch nhanh nhỏ, tụt huyết áp. Ngừng tuần hoàn (độ IV): Biểu hiện ngừng hô hấp, ngừng tuần hoàn./.

Néi dung hép thuèc cÊp cøu ban ®Çu sèc ph¶n vÖ 8 thµnh phÇn: Adrenalin 1mg/ml: 05 èng Diphenhydramin 10mg: 05 ống Methylprednisolon: 02 ống N­íc cÊt 10ml: 03 èng

Néi dung hép thuèc cÊp cøu ban ®Çu sèc ph¶n vÖ 8 thµnh phÇn: B¬m kim tiªm v« khuÈn: 10ml: 02 chiÕc 05ml: 02 chiÕc 1ml: 02 chiếc Kim tiªm 14-16G: 02 chiÕc B«ng tÈm cån tiÖt trïng: 01 gãi D©y garo: 02 c¸i Ph¸c ®å cÊp cøu sèc ph¶n vÖ: 01 b¶n

Ph¸c ®å chèng sèc Nguyên tắc chung 1. Tất cả trường hợp phản vệ phải được phát hiện sớm, xử trí khẩn cấp, kịp thời ngay tại chỗ và theo dõi liên tục ít nhất trong vòng 24 giờ. 2. Bác sĩ, điều dưỡng, hộ sinh viên, kỹ thuật viên, nhân viên y tế khác phải xử trí ban đầu cấp cứu phản vệ. 3. Adrenalin là thuốc thiết yếu, quan trọng hàng đầu cứu sống người bệnh bị phản vệ, phải được tiêm bắp ngay khi chẩn đoán phản vệ từ độ II trở lên. 4. Ngoài hướng dẫn này, đối với một số trường hợp đặc biệt còn phải xử trí theo hướng dẫn tại Phụ lục IV ban hành kèm theo Thông tư này.

Ph¸c ®å chèng sèc Xử trí phản vệ nhẹ (độ I): dị ứng nhưng có thể chuyển thành nặng hoặc nguy kịch 1. Sử dụng thuốc methylprednisolon hoặc diphenhydramin uống hoặc tiêm tùy tình trạng người bệnh. 2. Tiếp tục theo dõi ít nhất 24 giờ để xử trí kịp thời.

Ph¸c ®å chèng sèc Phác đồ xử trí cấp cứu phản vệ mức nặng và nguy kịch (độ II, III) Phản vệ độ II có thể nhanh chóng chuyển sang độ III, độ IV. Vì vậy, phải khẩn trương, xử trí đồng thời theo diễn biến bệnh: 1. Ngừng ngay tiếp xúc với thuốc hoặc dị nguyên (nếu có). 2. Tiêm hoặc truyền adrenalin (theo mục IV dưới đây). 3. Cho người bệnh nằm tại chỗ, đầu thấp, nghiêng trái nếu có nôn. 4. Thở ô xy: người lớn 6-10 l/phút, trẻ em 2-4 l/phút qua mặt nạ hở.

Ph¸c ®å chèng sèc 5. Đánh giá tình trạng hô hấp, tuần hoàn, ý thức và các biểu hiện ở da, niêm mạc của người bệnh. a) Ép tim ngoài lồng ngực và bóp bóng (nếu ngừng hô hấp, tuần hoàn). b) Đặt nội khí quản hoặc mở khí quản cấp cứu (nếu khó thở thanh quản). 6. Thiết lập đường truyền adrenalin tĩnh mạch với dây truyền thông thường nhưng kim tiêm to (cỡ 14 hoặc 16G) hoặc đặt catheter tĩnh mạch và một đường truyền tĩnh mạch thứ hai để truyền dịch nhanh (theo mục IV dưới đây). 7. Hội ý với các đồng nghiệp, tập trung xử lý, báo cáo cấp trên, hội chẩn với bác sĩ chuyên khoa cấp cứu, hồi sức và/hoặc chuyên khoa dị ứng (nếu có).

Ph¸c ®å chèng sèc Theo dõi 1. Trong giai đoạn cấp: theo dõi mạch, huyết áp, nhịp thở, SpCO2 và tri giác 3-5 phút/lần cho đến khi ổn định. 2. Trong giai đoạn ổn định: theo dõi mạch, huyết áp, nhịp thở, SpO2 và tri giác mỗi 1-2 giờ trong ít nhất 24 giờ tiếp theo. 3. Tất cả các người bệnh phản vệ cần được theo dõi ở cơ sở khám bệnh, chữa bệnh đến ít nhất 24 giờ sau khi huyết áp đã ổn định và đề phòng phản vệ pha 2. 4. Ngừng cấp cứu: nếu sau khi cấp cứu ngừng tuần hoàn tích cực không kết quả./.  

Nhãm thuèc dÔ g©y dÞ øng CÇn theo dâi s¸t khi tiªm Thuèc kh¸ng sinh Thuèc vitamin B11, B12 Thuèc kh¸ng viªm Non – steroid Thuèc g©y tª, thuèc ngñ, thuèc gi·n c¬ Néi tiÕt tè: Insulin, ACTH DÞch truyÒn cã protein Vaccin vµ huyÕt thanh ChÊt c¶n quang cã iod

Tiªu chuÈn x¸c ®Þnh mòi tiªm an toµn Tiªu chuÈn cÊu tróc - B¬m tiªm v« khuÈn - Kim tiªm v« khuÈn - Trªn xe tiªm cã hép ®ùng vËt s¾c nhän - Trªn xe tiªm cã hép chèng sèc ®ñ c¬ sè 2. Tiªu chuÈn quy tr×nh - Röa tay/ s¸t khuÈn tay tr­íc khi tiªm - Kh«ng l­u kim pha thuèc trªn lä thuèc - X¸c ®Þnh ®óng vÞ trÝ tiªm

Tiªu chuÈn x¸c ®Þnh mòi tiªm an toµn 2. Tiªu chuÈn quy tr×nh - Th©n kim tiªm kh«ng nhiÔm khuÈn tr­íc khi tiªm - Rót nßng kiÓm tra tr­íc khi b¬m thuèc - Tiªm thuèc ®óng chØ ®Þnh ( 5 ®óng ) - Kh«ng dïng tay ®Ëy l¹i n¾p kim tiªm - C« lËp kim tiªm nhiÔm khuÈn träng hép cøng