BỆNH LÝ VỎ THƯỢNG THẬN Môn: Bệnh Học Nhóm thực hiện: Phạm Văn Vinh GV: Ths.Bs Nguyễn Phúc học Môn: Bệnh Học Nhóm thực hiện: Phạm Văn Vinh Ngô Trí Nguyên Nguyễn Nữ Mai Na Huỳnh N. Hạnh Nhân Phạm Thị Ánh Chuyên

Mục tiêu học tập: Sau khi học xong bài này, có khả năng: - Nắm lại được giải phẫu, sinh lý tuyến thượng thận . - Trình bày được nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị của cường vỏ thượng thận và suy vỏ thượng thận.

I. Giải phẫu sinh lý : 1. Giải phẫu : Tuyến thượng thận gồm hai tuyến nhỏ úp trên hai thận, mỗi tuyến nặng khoảng 4g. Tuyến thượng thận gồm 2 phần riêng biệt : phần vỏ (80%) và phần tuỷ (20%).

I. Giải phẫu sinh lý : 2 . Cấu tạo thượng thận :

I. Giải phẫu sinh lý : 3 . Sinh lý tuyến thượng thận

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : 1. Suy thượng thận mạn : *Định nghĩa : Suy tuyến thượng thận còn gọi là bệnh Addison là tình trạng tuyến thượng thận sản xuất quá ít cortison, đôi khi là cả aldosteron dẫn đến rối loạn các quá trình chuyển hóa trong cơ thể, ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sức khỏe của bệnh nhân, thậm chí gây tử vong.

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : - Tại tuyến thượng thận (tiên phát): Phần vỏ thượng thận bị phá hủy nên không thể sản xuất đủ hormon theo nhu cầu của cơ thể. - Ngoài tuyến thượng thận (thứ phát): Do tuyến yên bị tổn thương nên sản xuất ACTH bị giảm, hậu quả là hoạt động của tuyến thượng thận cũng bị giảm mặc dù nó không hề bị tổn thương hoặc do uống quá nhiều thuốc glucocorticoid (như prednisolon, dexamethason) để điều trị các bệnh mạn tính như thấp khớp, hen, lupus...

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : * Triệu chứng lâm sàng : - Da xạm đen: Da thường thâm niêm mạc cũng bị. - Mệt nhọc: Cơ lực giảm, người bệnh chóng bị mệt mỏi, sự mệt mỏi tăng lên trong đợt tiến triển. Huyết áp hạ: Hạ cả số tối đa và tối thiểu. - Gầy, sút nhanh: Trong vài tháng có thể sút 3-4 kg

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : * Điều trị : Glucocorticoid và mineralocorticoid. Nhẹ có thể dùng hydrocortison đơn thuần là đủ. - Hydrocortison hầu hết các bệnh nhân dùng đường uống với liều duy trì 15 - 25 mg/ngày 2 lần, nhiều bệnh nhân thêm fludrocortison hoặc ăn thêm muối vì tác dụng giữ muối của hydrocortison không đủ.

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : 2. Cường aldosterone : * Định nghĩa : Cường Aldosterone là rối loạn nội tiết dẫn đến cao huyết áp. Trong cường aldosterone, tuyến thượng thận sản xuất quá nhiều aldosterone, khiến thải kali và giữ lại natri. Natri dư thừa giữ nước, tăng lượng máu và huyết áp

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : * Nguyên nhân : Do thừa aldosterone bao gồm Sự phát triển lành tính (u) trong tuyến thượng thận được gọi là hội chứng của Conn. Hoạt động quá mức của cả hai tuyến thượng thận. Trong trường hợp hiếm hoi, cường aldosterone có thể là do Tăng trưởng ung thư (ác tính) các lớp ngoài (vỏ) của tuyến thượng thận. Một loại hiếm của cường aldosterone gọi là aldosteronism glucocorticoid (GRA) chạy trong gia đình và nguyên nhân gây huyết áp cao ở trẻ em và thanh thiếu niên

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : * Triệu chứng lâm sàng : - Tăng huyết áp trung bình đến nặng. - Tăng huyết áp mặc dù có dùng một số thuốc để kiểm soát. - Tăng huyết áp cùng với mức kali máu thấp (hạ kali máu) * Cận lâm sàng : - Thử nghiệm Fludrocortisone (FST). - Chụp cắt lớp vi tính ổ bụng (CT scan). CT scan có thể giúp xác định một khối u hoặc phì đại trong tuyến thượng thận. Mẫu tĩnh mạch tuyến thượng thận .

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : * Điều trị : - Điều trị cho khối u tuyến thượng thận : Phẫu thuật cắt bỏ tuyến. - Điều trị hai tuyến thượng thận hoạt động quá mức: Sự kết hợp thuốc và thay đổi lối sống: - Đối kháng thụ thể Mineralocorticoid chặn các hành động của aldosterone trong cơ thể. + spironolactone (Aldactone). + eplerenone (Inspra).

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : * Điều trị : - Thay đổi lối sống. Tập thể dục thường xuyên, hạn chế số lượng rượu uống và ngưng hút thuốc lá cũng có thể cải thiện phản ứng với thuốc

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : 3 . Cường vỏ thượng thận (Hội chứng Cushinh) : * Định nghĩa : Là tình trạng xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với liều lượng cao hormon cortisol trong một thời gian dài, đôi khi được gọi là hypercortisolism, là sử dụng các thuốc corticosteroid uống. Các vấn đề khác cũng có thể xảy ra khi cơ thể quá nhiều cortisol

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : * Nguyên nhân : - Từ bên trong : Tuyến thượng thận sản xuất một số hormone, bao gồm cả cortisol. Tuy nhiên, khi mức cortisol quá cao trong cơ thể, có thể phát triển hội chứng Cushing. - Từ bên ngoài của cơ thể (ngoại sinh): Dùng thuốc corticoid liều cao trong thời gian dài có thể dẫn đến hội chứng Cushing.

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : * Triệu chứng :Béo trung tâm, đặc biệt là xung quanh giữa vai và trên lưng, mệt mỏi, da màu hồng hoặc căng, da mỏng và dễ vỡ, bầm tím dễ dàng, chậm chữa lành vết cắt, lông, tóc nhiều hơn, giảm ham muốn tình dục, tăng huyết áp mới hoặc trở nên tồi tệ hơn, không dung nạp glucose có thể dẫn đến bệnh tiểu đường, loãng xương, dẫn đến gãy xương.

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : * Cận lâm sàng : - Nước tiểu và thử máu : Phân tích mức cortisol. - Hình ảnh. Chụp cắt lớp CT hoặc MRI có thể cung cấp hình ảnh của tuyến yên và tuyến thượng thận để xác định vị trí bất thường.

II. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh : * Điều trị : Hạ thấp mức cortisol trong cơ thể. - Nếu là sử dụng corticoid dài hạn, kiểm soát bằng giảm liều thuốc. Không nên ngưng thuốc đột ngột. - Phẫu thuật nếu nguyên nhân của là một khối u . - Bức xạ trị liệu, có thể không hoàn toàn loại bỏ các khối u tuyến yên - Thuốc. Trong trường hợp, khi phẫu thuật và xạ không làm cho sản xuất cortisol bình thường. Thuốc để kiểm soát sản xuất quá nhiều cortisol bao gồm ketoconazole, mitotane và metyrapone.

Xin cảm ơn!