Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo cùng các em học sinh

Tiết 28. Đọc văn Ôn tập văn học dân gian

Nội dung ôn tập. Câu 1. Phát biểu định nghĩa và nêu rõ các các đặc trưng cơ bản của văn học dân gian? Đáp án: - Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng, ra đời, tồn tại, phát triển, gắn bó và phục vụ trực tiếp cho các hoạt động khác nhau trong đời sống cộng đồng. - Các đặc trưng cơ bản: + Tính truyền miệng + Tính tập thể

Câu 2. Văn học dân gian có những thể loại gì? Chỉ ra những đặc trưng chủ yếu nhất của các thể loại văn học dân gian? Truyện dân gian Câu nói dân gian Thơ ca dân gian Sân khấu dân gian Thần thoại, sử thi, truyền thuyết, truyện cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười, truyện thơ. Tục ngữ, ca dao. Ca dao, vè. Chèo, tuồng.

3. Em hãy lập bảng tổng hợp so sánh các thể loại truyện dân gian đã học? Thể loại Mục đích sáng tác Hình thức lưu truyền Nội dung phản ánh Kiểu nhân vật chính Đặc điểm nghệ thuật Sử thi (anh hùng). Truyền thuyết. Truyện cổ tích Truyện cười

Sử thi anh hùng. Ghi lại cuộc sống và ước mơ phát triển cộng đồng của người dân Tây Nguyên xưa. Hát - kể Xã hội Tây Nguyên cổ đại đang ở thời kì công xã thị tộc. Người anh hùng sử thi cao đẹp, kì vĩ. Sử dụng biện pháp so sánh, phóng đại, trùng điệp.

Truyền thuyết Thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử Kể diễn xướng (lễ hội) Kể về các sự kiện ls và các nhân vật ls có thật nhưng đã được khúc xạ qua một cốt truyện hư cấu Nhân vật lịch sử đã được truyền thuyết hoá(An Dương Vương, Mị Châu, Trọng Thuỷ) Từ cái lõi là sự thật ls đã được hư cấu thành câu chuyện mang những ytố hoang đường, kì ảo

Truyện cổ tích. Thể hiện nguyện vọng ước mơ của nhân dân trong xã hội có giai cấp: chính nghĩa thắng gian tà. Kể Xung đột xã hội, cuộc đấu tranh giữa thiện và ác, chính nghĩa và gian tà. Người con út, người con riêng, người lao động nghèo khổ, bất hạnh. - Hoàn toàn hư cấu không có thật - Kết cấu theo đường thẳng - Nhân vật chính trải qua 3 chặng.

Truyện cười Mua vui, giải trí, châm biếm, phê phán xã hội. Kể Những điều trái tự nhiên, những thói hư tật xấu đáng cười trong xã hội. Kiểu nhân vật có thói hư tật xấu(anh học trò giấu dốt, thày địa lí tham tiền…) Truyện ngắn gọn tạo tình huống bất ngờ mâu thuẫn nhanh, kết thúc đột ngột, gây cười

4. Đặc điểm về nội dung và nghệ thuật của ca dao? - Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa. - Ca dao hài hước. + Nghệ thuật: - So sánh, ẩn dụ, hoán dụ. - Cách nói ngược, chơi chữ, phóng đại. - Ngôn ngữ gần với đời sống.

II. Bài tập vận dụng. Bài 1. Đọc 3 đoạn miêu tả cảnh Đăm Săn múa khiên và đoạn cuối tả hình ảnh và sức khoẻ của chàng trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây. Từ 3 đoạn văn đó, hãy cho biết: - Những nét nổi bật trong nghệ thuật miêu tả của sử thi là gì? - Nhờ những thủ pháp đặc trưng đó, vẻ đẹp của người anh hùng sử thi đã được lí tưởng hoá như thế nào?

Đáp án: - Những nét nổi bật trong nghệ thuật miêu tả nhân vật anh hùng của sử thi: + Tưởng tượng phong phú, phóng khoáng và bay bổng. + So sánh, phóng đại, trùng điệp. Hiệu quả nghệ thuật: tôn vinh, tô đậm vẻ đẹp hùng tráng, kì vĩ của người anh hùng sử thi trong khung cảnh thiên nhiên cũng hùng tráng kì vĩ.

Bài 2. Căn cứ vào tấn bi kịch của Mị Châu-Trọng Thuỷ, hãy lập bảng và ghi nội dung trả lời theo mẫu dưới đây? Cái lõi sự thật lịch sử Bi kịch được hư cấu Những chi tiết hoang đường, kì ảo Kết cục của bi kich Bài học rút ra

Đáp án Cái lõi của sự thật lịch sử Bi kịch được hư cấu Những chi tiết hoang đường, kì ảo Kết cục của bi kịch Bài học rút ra Công cuộc giữ nước của An Dương Vương chống lại sự xâm lược của Triệu Đà thời kì Âu Lạc. Bi kịch tình yêu lồng vào bi kịch gia đình, quốc gia - Thần Kim Quy. - Lẫy lỏ thần, ngọc trai - giếng nước. - Rùa vàng… Mất tất cả: tình yêu, gia đình, đất nước. Luôn cảnh giác trước kẻ thù xâm lược, không chủ quan như An Dương Vương, không nhẹ dạ cả tin như Mị Châu.

Bài 5: a, Điền tiếp vào sau các từ mở đầu Thân em như… và Chiều chiều…để thành những bài ca dao trọn vẹn (ngoài các bài ca dao đã học); - Thân em như/…/ - Chiều chiều/…/ - Thân em như/…/ - Chiều chiều/…./ Mở đầu các bài ca dao theo cách lặp lại như vậy có tác dụng gì đối với người đọc, người nghe?

Đáp án *Thân em như/…/ -Thân em như hạt mưa rào Hạt rơi xuống giếng hạt vào vườn hoa. - Thân em như trái bần trôi Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu. - Thân em như chiếc chổi đầu hè Phòng khi mưa gió đi về chùi chân. *Chiều chiều/…/ - Chiều chiều ra đứng ngõ sau Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều. - Chiều chiều lại nhớ chiều chiều Nhớ người yếm trắng dải điều thắt lưng. Muốn về quê mẹ mà không có đò.

b. Thống kê các hình ảnh so sách, ẩn dụ trong các bài dao đã học và cho biết người bình dân thường lấy các hình ảnh đó từ đâu (giải thích lí do và nêu hiệu quả nghệ thuật của chúng). Đáp án - Thống kê các hình ảnh so sánh, ẩn dụ trong các bài ca dao đã học: tấm lụa đào…củ ấu gai…tấm khăn, ngọn đèn trăng, sao,mặt trời - Người bình dân thường lấy các hình ảnh đó trong cuộc sống đời thường, trong thiên nhiên vũ trụ nâng lên thành hình ảnh ẩn dụ nên dễ cảm nhận, đem đến hiệu quả nghệ thuật cao đối với người nghe, người đọc.

c.Tìm thêm một số câu ca dao nói về: Chiếc khăn, chiếc áo. Nỗi nhớ của những đôi lứa đang yêu. Biểu tượng cây đa, bến nước - con thuyền, gừng cay muối mặn.

Đáp án *Chiếc khăn, chiếc áo: Gửi khăn, gửi áo, gửi lời Gửi đôi chàng mạng cho người đàng xa. *Nỗi nhớ của những đôi lứa đang yêu: Nhớ ai bổi hổi bồi hồi Như đứng đống lửa, như ngồi đống than. *Biểu tượng cây đa, bến nước- con thuyền: -Thuyền ơi có nhớ bến chăng Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền. -Trăm năm đành nỗi hẹn hò Cây đa bến cũ con đò khác đưa. *Gừng cay muối mặn: Tay nâng chén muối đĩa gừng Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau.

d. Ca dao hài hước - Xắn quần bắt kiến cưỡi chơi Trèo cay rau má đánh rơi mất quần - Anh hùng là anh hùng rơm Ta cho mồi lửa hết cơn anh hùng - Làm trai cho đáng sức trai Một trăm đám cỗ chẳng sai đám nào

IV. Củng cố - luyện tập: - Làm các bài tập còn lại. - Sưu tầm các thể loại về văn học dân gian - Soạn bài: Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX.

Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo cùng các em học sinh